Akademik Veri Yönetim Sistemi
2. Uluslararası Fen Bilimleri Lisansüstü Araştırmalar Sempozyumu (https://www.dicle.edu.tr/birimler-(dufeblas 2024), Diyarbakır, Türkiye, 22 - 23 Mayıs 2024, ss.33-34
Carnivora takımı, Canidae familyası içerisinde yer alan ve dünya genelinde geniş bir yayılış alanına sahip olan Vulpes cinsi tilkiler, günümüzde 12 tür ile temsil edilmektedir. Tilkiler,
küçük/orta boyutları, sivri burunlu, düz kafatasları ve büyük gür kuyruklarıyla diğer karnivor memelilerden ayırt edilmektedir. Paleartik bölge içerisinde yer alan Moğolistan’da günümüzde iki tilki türü (V. vulpes, V. corsac) yayılış göstermektedir. Moğolistan tilkileriyle ilgili moleküler verilere dayalı çalışmalar bulunmamaktadır. Bu çalışmada Moğolistan tilkilerinin mitogenom karakterizasyonunun yapılması ve filogenetik ilişkilerini orta çıkarılması amaçlanmıştır. Moğolistan, Türkiye ve Irak’tan 15 V. vulpes, 5 V. corsac, 2 V. rueppellii ve 2 Canis lupus olmak üzere toplam 24 örneğin komple mitogenomu yeni nesil sekanslama platformları ile dizilenerek elde edildi. Vulpes cinsi için elde edilen komple mitogenomlar, dairesel, 13 protein kodlayan gen (PCG), 22 taşıyıcı RNA (tRNA), 2 ribozomal RNA (rRNA) ve bir kodlama yapmayan kontrol bölgesi (D-loop) içermekte olup yaklaşık 16 kb uzunluğundadır. Mitogenomların ortalama nükleotid kompozisyonları, memeli mitogenomları aralığında olup A+T oranı G+C oranından daha fazladır. Gen yapıları, genom organizasyonu ve kompozisyonu diğer kanidlere benzerdir. NCBI veri tabanında mevcut Vulpes cinsine ait 22 mitogenom verisi alınarak analizlere dahil edildi ve Maksimum Likelihood yöntemiyle filogenetik analizi yapıldı. Genetik çeşitlilik analizi kızıl tilkiler (V. vulpes) içerisinde nispeten yüksek bir genetik çeşitlilik olduğunu ve V. corsac ve V. rueppellii içerisinde ise nispeten daha düşük bir genetik çeşitlilik olduğunu göstermiştir. Filogenetik analize göre Moğolistan ve Türkiye kızıl tilkileri Holoartik klad içerisinde kümelendi. V. rueppellii, Palearktik kızıl tilki kladı ile yakın ilişkili olarak kümelenmiş ve V. vulpes içerisinde parafiletik grup olarak ortaya çıkmıştır. Buna karşılık V. corsac ve V. ferrilata birlikte kümelenmiştir. Bu bulgular, V. vulpes ile V. rueppellii’nin ve V. corsac ile de V. ferrilata’nın kardeş taksonlar olduğunu önermektedir. Bu çalışma, tilkiler ve diğer kanid türlerini içeren gelecekteki moleküler çalışmalar için Moğolistan, Türkiye ve Irak’tan Vulpes cinsi için ilk komple mitogenom verisini sunmaktadır. Bununla birlikte Vulpes türleri arasındaki hibritleşmenin evrimsel altyapısının ve sonuçlarının tam olarak anlaşılması ve taksonomik durumunun daha iyi anlaşılması için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Bu çalışma, Erciyes Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından FYL-2024-13688 kodlu proje ile desteklenmiştir.