Akademik Veri Yönetim Sistemi
Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, cilt.5, sa.3, ss.213-226, 2020 (Hakemli Dergi)
Bu çalışma, Türkiye’deki Seyhan Havzası’nın alt havzası olan Zamantı Irmağı Alt Havzasında
bulunan DSİ sorumluluğundaki Kayseri Pınarbaşı Bahçelik Barajı ve ünitelerinin Dünya’da da
kabul gören bir modelleme programı olan WEAP programı kullanılarak benzetim modelinin
oluşturulmasıyla ilgilidir. Bu modelde; baraj rezervuarı ile birlikte 6 adet sulama ünitesi, HES
ünitesi ve Sarımsaklı Barajını ikame etme amaçlı çevirme ünitesi bulunmaktadır. Mevcut
durumda (2015 yılı itibari ile) işletmede bulunan ünitelerle ile toplam brüt 3415 ha alan
sulanmakta ve yıllık 27,00 GWh enerji üretilmektedir. Barajın üniteleri tamamlanıp tam gelişme
durumuna ulaştığında ise brüt 49033 ha alan sulanacak, yine yıllık toplam 27,00 GWh enerji
üretilecek ve 30,97 hm3
su Sarımsaklı Barajına iletilecektir. Barajın modellenmesindeki amaç
hem projeyi bir bütün olarak ele alabilmek hem de rezervuar ile ünitelerin arz-talep dengesini
tam gelişme durumunda WEAP programının oluşturduğu benzetimler üzerinden
değerlendirebilmektir. Ayrıca barajın bu modeli üzerinden daha sonra yapılacak olan farklı
amaçlı (taşkın, içme suyu vb.) çalışmalara da altyapı oluşturulacaktır. Güncellenen su bütçesine
göre model üzerinden işletme benzetimleri yapılmış ve ünitelerin tarımsal sulama ile enerji
üretimlerinin birbirleri üzerine etkileri incelenmiştir. WEAP programı ile oluşturulan baraja ait
bu benzetim modelinde ünitelere çeşitli öncelikler ve kısıtlar verilerek kabul edilen işletme
kuralları için analizler yapılmıştır. Tam gelişme durumunda yapılan işletme çalışmaları sonucu
sulama ünitelerinin ihtiyaçlarının karşılanması birinci öncelik olarak kabul edildiğinde enerji
üretimi 16,60 GWh/yıl’a düşmekte olup sistemde 10,60 hm3
su açığı oluşmaktadır. Barajın tam
dolu olması birinci öncelik kabul edilerek yapılan ve enerji üretiminin sulamalardan daha
öncelikli olduğu işletme çalışmasında ise enerji üretimi 26,40 GWh/yıl ve sistemdeki su açığı
ise 6,60 hm3 olmaktadır. Gerçek koşullarda sistemde su açığının olması istenilen bir durum
değildir. Sulama ile enerji üretimi arasındaki ilişki ise programın varsaydığı talep öncelik
sıralamasına göre değişmektedir. DSİ’nin belirlediği gerçek koşullardaki değerler ile benzetim
sonucunda çıkan değerler kıyaslandığında WEAP programı ile yapılan işletme çalışmasının
yetersiz kaldığı sonucuna ulaşılmıştır.
This study is concerned to make a simulation models of Kayseri Pinarbasi Bahcelik Dam and
units, responsibility of DSI at Zamanti River Sub−basin, which a sub-basin of the Seyhan River
Basin in Turkey by using modelling program WEAP which is accepted in the world. In this
model; there are 6 irrigation units, HEPP unit and diversion unit to replace the Sarimsakli Dam.
Currently, as of 2015, a total gross area of 3415 ha is irrigated with the units in operation and
27,00GWh of energy is generated annually. Once the units of the dam have been completed and
reached full development status, a gross area of 49033 ha will be irrigated, a total of 27,00 GWh
of energy will be generated annually and 30,97 hm3 of water will be derived to Sarimsakli Dam.
The aim of the dam modeling is to be able to take the project as a whole and to evaluate the
supply−demand balance of the reservoirs and units through the simulations generated by the
WEAP program. In addition, substructure will be established for different purposes (flood,
drinking water, etc.) to be carried out later on this model of the dam. Operational simulations
were made on the model based on the updated water budget and the effects of agricultural
irrigation and energy production of the units on each other were examined. In this simulation model of the dam created with the WEAP program, various priorities and restrictions were
given to the units and analyzes were made for the accepted operating rules. When meeting the
needs of irrigation units is considered as the first priority as a result of the operation works in
case of full development, energy production decreases to 16,60 GWh/year and a water deficit of
10,60 hm3 occurs in the system. On the other hand, in the operation study, which is considered
as the first priority for the dam to be full and energy production is more priority than irrigation,
the energy production is 26,40 GWh/year and the water deficit in the system is 6,60 hm3.In real
conditions, it is not desirable to have a water deficit in the system. The relationship between
irrigation and energy production varies according to the demand priority order assumed by the
program. When comparing the values in real conditions determined by DSI and the values
obtained as a result of the simulation, it was concluded that the operation study with the WEAP
program was insufficient.