Eski Mezopotamya çivi yazılı belgeleri hem renk hem de boya isimlerine yer vermiştir. Kullanılan boyalar arasında ḫurātu isimli kırmızı renkli kök boya da yer almıştır. Akadca bir kelime olan ḫurātu, “Kızılkök, kök boya” anlamlarına sahiptir. Sumerce karşılığı ise gišḪAB/úḪÁB olarak bilinmektedir. İlgili kelimelerinin geçtiği birincil kaynaklar arasında Yeni Sumer, Eski-Orta-Yeni Babil, Orta ve Yeni Asur Dönemi metinleri öne çıkmaktadır. Tarihsel olarak bakıldığında kullanımı MÖ 2000’li yıllara kadar gitmektedir. Uzun ve istikrarlı bir kullanım görmüş olan ḫurātu, en eski kök boyalardan birisidir. İlgili boyanın kullanıldığı alanların başında tekstil endüstrisi gelmektedir. Özellikle deri yün kumaş gibi tekstil ürünlerinde kırmızı rengin elde edilmesi için ḫurātu kullanılmıştır. İlaveten kırmızı renkte ton ve kalıcılığı artırmak için şap ve mordan gibi hammaddelere de ihtiyaç duyulmuştur. Ḫurātu’nun üretimi zahmetli olduğu için maliyeti yüksektir. Genellikle saray ve tapınak mensupları tarafından kullanım görmüştür. Ayrıca eski Mezopotamya’da bölgeler arasında bir haraç veya vergi öğesi olarak da alınmıştır. Makale “ḫurātu kelimesinin anlamı ve etimolojik kökeni” ve “çivi yazılı belgelerde ḫurātu” olmak üzere iki başlığa ayrılarak çalışılmıştır. Makalenin amacı belirlediğimiz Eski-Orta-Yeni Babil ve Orta-Yeni Asur Dönemi metinlerinden yola çıkarak eski Mezopotamya’da ḫurātu’nun üretimi ve mahiyeti hakkında bilgi vermek ve kimler tarafından ne amaçla, nerede ve ne zaman kullanıldığını tespit ederek hangi ürünlerde kullanıldığını saptamaktır.
Ancient Mesopotamian cuneiform documents include both color and dye names. Among the dyes used was a red root dye called ḫurātu. The Akkadian word ḫurātu means “red root” or “root dye”. Its Sumerian equivalent is known as gišḪAB/úḪÁB. Among the primary sources in which the related words appear, texts from the Neo-Sumerian, Old-Middle-Neo Babylonian, Middle and Neo-Assyrian periods stand out. Historically, its use dates back to 2000 BC. Having seen long and stable use, ḫurātu is one of the oldest root dyes. The textile industry is one of the main areas where the related dye is used. In particular, ḫurātu was used to obtain the red color in textile products such as leather and wool fabric. Additionally, raw materials such as alum and mordant were needed to enhance the tone and permanence of the red color. The production of ḫurātu was laborious and costly. It was generally used by courtiers and members of the temple. It was also taken as an item of tribute or taxation between regions in ancient Mesopotamia. The article is divided into two sections: “The meaning and etymological origin of the word ḫurātu” and “ḫurātu in cuneiform documents”. The aim of the article is to provide information about the production and nature of ḫurātu in ancient Mesopotamia based on the texts of the Old-Middle-Neo Babylonian and Middle-Neo Assyrian Periods, and to determine who used it, for what purpose, where and when, and to determine which products it was used in.
