Bilişsel kaçınma ve sigara bağımlılığı arasındaki ilişkide üstbilişlerin aracı rolü: bir yapısal eşitlik modellemesi

Creative Commons License

Evli M., Şimşek N.

Cukurova Medical Journal, cilt.46, sa.4, ss.1640-1649, 2021 (ESCI)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 46 Sayı: 4
  • Basım Tarihi: 2021
  • Doi Numarası: 10.17826/cumj.976394
  • Dergi Adı: Cukurova Medical Journal
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Emerging Sources Citation Index (ESCI), Academic Search Premier, Directory of Open Access Journals, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.1640-1649
  • Erciyes Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Amaç: Tüm dünyada önemli bir toplum sağlığı sorunu olan sigara kullanımı ya da bırakmada bilişsel süreçlerin önemli bir yeri vardır. Bu araştırma, sigarayı bırakmak isteyen bireylerde bilişsel kaçınma ile sigara bağımlılığı arasındaki ilişkide sigaraya ilişkin üstbilişin aracı rolünü belirlemek amacıyla yapılmıştır.

Gereç ve Yöntem: Çalışma, çalışmaya katılmaya gönüllü olan ve veri toplama formlarını eksiksiz dolduran 294 kişi ile tamamlanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler ve korelasyon analizi için Spearman korelasyon testi kullanılmıştır. Bilişsel kaçınma, nikotin bağımlılığı ve sigaraya ilişkin üstbilişin birbirleri üzerindeki etkileri yapısal eşitlik modellemesi ile incelenmiştir.

Bulgular: Çalışmamıza katılan gönüllülerin %61.9’u erkek ve yaş ortalamaları 33.17±10.62’dir. Verilerin modeli desteklediği ve uyum indekslerinin kabul edilebilir olduğu saptanmıştır (CMIN/DF=2.02, GFI=0.93, AGFI=0.90, CFI=0.96, RMSEA=0.059). Sigarayı bırakmak isteyen bireylerde bilişsel kaçınma ve üstbilişsel inançların nikotin bağımlılığını etkilediği, bilişsel kaçınma ile nikotin bağımlılığı arasındaki etkileşimde sigaraya ilişkin üstbilişsel süreçlerin aracı rol oynadığı belirlendi.

Sonuç: Sigara bırakma programlarında bilişsel süreçlerin yanı sıra sigara ile ilgili üstbilişsel süreçlerin de yer almasının faydalı olacağı düşünülmektedir.