İyonize Radyasyonun Karaciğer ve Böbrek Dokusu Üzerine Etkisi

Creative Commons License

Baran M., Önder G. Ö., Balcıoğlu E., Yıldız O. G., Yay A. H.

Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, cilt.18, sa.1, 2021 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Kanser tedavisinde kullanılan radyasyon uygulamalarının önemli komplikasyonları arasında radyasyona bağlı karaciğer ve böbrek toksisitesi bulunur. Doku ve/veya organlarda şekillenen radyasyon hasarı, alınan radyasyon dozuna bağlıdır. Bu çalışma ile farklı dozlarda verilen iyonize radyasyonun (IR) sıçan karaciğer ve böbrek dokusu üzerine olası toksik etkilerinin değerlendirilmesi amaçlandı. Çalışmada, 40 adet dişi Wistar albino cinsi sıçan rastgele 4 gruba ayrıldı. Gruplar; kontrol grubu, 1Gy radyasyon grubu, 5Gy radyasyon grubu ve 10Gy radyasyon grubu şeklinde belirlendi. Radyasyon uygulamaları gama ışını kullanılarak tek doz total vücut ışınlaması şeklinde yapıldı. Gruplara ait karaciğer ve böbrek dokuları Hematoksilen-Eozin (H&E), Masson trikrom ve Periyodik asit Schiff (PAS) boyama ile histopatolojik olarak değerlendirildi. Ayrıca, kaspaz-3 immünboyama ile apopitotik hücre sayısı belirlendi. IR uygulanan karaciğer dokuları histolojik olarak incelendiğinde, radyasyon uygulanan karaciğer dokularında başta vasküler ve interstisyel hemoraji alanları olmak üzere çeşitli hücresel hasarlar gözlenmiş olup hasar dereceleri radyasyon dozu ile doğru orantılıydı. Kontrol grubu ile kıyaslandığında en belirgin fibrozisin 10 Gy radyasyon uygulanan grupta olduğu gözlendi. Ayrıca, 5 Gy ve 10 Gy gruplarında hepatositlerin glikojen içeriğinde tükenme olduğu görüldü. Uygulanan IR, böbrek tübüllerinde ve interstisyel dokuda değişikliklere ve hücresel hasara neden oldu. Özellikle 5 Gy ve 10 Gy IR uygulanan gruplarda kollajen liflerin miktarının arttığı ve proksimal tübül epitel hücrelerinde belirgin mikrovillus kaybı ile epitel bazal membranlarında kalınlaşma olduğu görüldü. Kaspaz-3 + hücre sayısı IR’nin hem karaciğer hem de böbrek dokuları üzerinde apopitozu arttırıcı etkiye sahip olduğunu gösterdi. Sonuç olarak, çalışma bulguları karaciğer ve böbrekte oluşan doku hasarının ve apopitotik hücre sayısının IR’da uygulanan doza bağlı olduğunu ortaya koymuştur.