Ortaokul öğrencilerinde sosyal sorun çözme becerilerinin değerlendirilmesi: Araç-amaç sorun çözme prosedürü Türkçe uyarlaması


Creative Commons License

ARSLANTÜRK G., HARPUT D.

Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, cilt.14, sa.1, ss.138-151, 2024 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Kişilerarası sorunların başarıyla çözümü, insan hayatını ve sosyal ilişkilerini etkileyen önemli bir beceridir. Erken yaşlardan itibaren toplumsallaşma sürecinde gelişen bu beceride sorunun nasıl ele alındığı, çözüme ulaşmayı engelleyen etkenlerin tanınması ve çözüm seçeneklerinin oluşturulması, amaca giden doğru eylemin yerinde ve zamanında gerçekleştirilmesi önemlidir. Araç-amaç mantığını yansıtan bu düşünce biçimi sosyal sorun çözme becerisi için kritiktir. Bu beceriyi ölçen önemli bir performans testi olan araç-amaç sosyal sorun çözme prosedürü dört yarım bırakılmış hikâyeden oluşmaktadır. Katılımcıların verilen sona uygun biçimde hikâyeleri tamamlamaları istenmektedir. Yanıtlar çözüme engel etkenlerin tanınması, etkili çözüm yollarının kullanılması, etkisiz çözüm girişimlerinden kaçınma gibi ölçütler üzerinden puanlanmaktadır. Bu çalışma ile araç amaç sosyal sorun çözme prosedürü hem genç ergenlerde kullanılmaya uygun bir forma dönüştürülmüş hem de Türkçe uyarlaması yapılmıştır. Biri pilot çalışma olmak üzere iki çalışma yapılmıştır. İlk çalışmanın katılımcıları 12-14 yaş arası 35 kız ve 35 erkek 70 ortaokul öğrencisidir. İkinci çalışma ise yaklaşık 9 ay sonra ilk çalışmaya katılmayan 12-14 yaş arası 64 kız ve 48 erkek olmak üzere 112 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Her iki çalışmada hem puanlayıcılar arası tutarlılığa hem de ölçüt bağıntılı ve eş zamanlığı geçerliliğine bakılmıştır. Bulgular, araç-amaç sosyal sorun çözme prosedürünün Türk kültüründe, erken ergen örneklemler için geçerli bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.
Successfully resolving interpersonal problems is an essential skill that influences individuals' lives and social relationships. In terms of this skill, which develops in the process of socialization from early ages, knowing how the problem is handled and the obstacles to reach a solution, generating solution options, acting goal-directed, in place, and on time are important. This mode of thinking, reflecting the means-ends logic, is critical for social problem-solving skills. The means-ends social problem-solving procedure, a significant performance test assessing this skill, comprises four unfinished stories. Participants are asked to complete the stories in accordance with the given ending. The answers are scored based on criteria such as recognizing the obstacles to the solution, using effective solutions, and avoiding ineffective solutions. This study's means-ends social problem-solving procedure was usable for adolescent samples and adapted to Turkish. Two studies were conducted, one of which was a pilot study. The first study included 70 secondary school students aged 12 to 14, comprising 35 girls and 35 boys. The second study involved 112 students aged 12 to 14, including 64 girls and 48 boys, who were not part of the first study and were recruited after approximately 9 months. In both studies, both the inter-rater consistency and the criterion-related and concurrent validity were examined. The findings show that the means-ends social problem-solving procedure is a valid measurement instrument for adolescent samples in Turkish culture.