Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2019 - 2020
Küreselleşme, ulaşım ve iletişim ağlarının gelişmesi ile birlikte sınırların erimesi
ve kültürel etkileşimler, teknolojik gelişmeler, yeni toplumsal yapılar, sanal ağların
yaygınlaşması, gibi etkenler postmodern bir dünyanın kapılarını aralamış, sanat da
postmodern çağa göre yeniden şekillenmiştir. Çağdaş yaşamın en belirgin sorunlarından
biri haline gelen yabancılaşma Çağdaş sanatın da en sık başvurulan kavramlarından biri
olmuştur.
Bu tez çalışmasında yabancılaşma olgusunun çağdaş sanatta etkisinin var olup,
olmadığını saptamak, eğer varsa bu etkinin çağdaş sanatta hangi yollarla (stratejilerle) ve
postmodern kavramlarla nasıl ele alındığını tespit etmek, aynı zamanda araştırmacının
çalışmalarındaki etkilerini ortaya koymak amaçlanmıştır.
Tezin giriş bölümünde çağdaş sanat ve yabancılaşma kavramı açıklanmıştır. Takip eden
bölümde, seçilen 10 sanatçı ve eserleri çağdaş sanat stratejilerinden ironi, kendine mal
etme, reformatting (yeniden formatlama) ve projeksiyon bağlamında sınıflandırılarak
incelenmiştir. Bulgular ve yorumlar bölümünde seçilen sanatçıların yapıtları, tezin
amacına yönelik oluşturulan farklı ölçütlere göre yorumlanmış ve bu doğrultuda ortaya
çıkan bulgular sıralanmıştır. Uygulama bölümünde araştırmacının yapıtları tezin
kavramsal çerçevesi ile bağlantılı şekilde incelenmiştir. Tartışma ve sonuç bölümünde
tezin kavramsal çerçevesi ve uygulama bölümünden elde edilen sonuçlar sıralanmış,
kavramsal çerçeve ve uygulama bölümünün birbirini nasıl etkilediği açıklanmıştır. Sanatçıların yabancılamayı ilişkilendiği kavramlar ve bağlamlar ortaya koyulmuş,
yabancılaşma kavramının, araştırmacının işlerine kavramsal ve plastik katkıları gözler
önüne serilmiştir.
Tez çalışması betimsel bir durum çalışması olup, araştırmada Karma yöntem
kullanılmıştır. Yabancılaşma kavramının sanat yapıtlarındaki rolünün tespitinde nitel
araştırma veri toplama araçlarından doküman incelemesi kullanılırken, araştırmanın
uygulama aşamasında sanat temelli araştırmadan (Art-BasedResearch), esere ilişkin
çözümlemelerde ise çağdaş çözümleme yöntemlerinden içerik analizi, kompozisyon
yöntemi, ikonografi ve göstergebilim yöntemlerinden yararlanılmıştır.
Çağdaş sanat alanında yapılan çözümlemeler bu yapıtlara ilişkin farklı bakış açıları
geliştirmeye katkılar sağlamaktadır. Özellikle bu tez çalışması yabancılaşma kavramını
tümelden tikele ele alarak, araştırmacının içinde bulunduğu toplumla birey ilişkisinin
çözümlemesi açısından önemlidir. Bu bakış açısından araştırmacı hem çalışmanın öznesi
hem de nesnesi olma bağlamında alana kendi bakış açısından bir durum olarak
yaklaşmıştır. Bu durumda araştırmacının elde ettiği veriler hem alan yazın hem de görsel
yolla belgelenme olanağına kavuşmuştur. Bu özellikleri ile araştırmanın oldukça özgün
bir değer taşıdığı söylenebilir.
Araştırma sonucunda çağdaş sanatçıların yabancılaşmayı aktarırken çağdaş sanat
stratejilerini sıklıkla kullandıkları ve en çok kendi geçmişleri ya da sanat tarihinden
yararlandıkları görülmüştür. Coğrafyanın üretilen işlerde tema ve konuyu belirlemede
etken rol oynadığı sonucuna varılmıştır. Uygulama bölümünde yapılan sanat temelli
araştırma sonucunda süreç içerisinde elde edilen bulgular araştırmacıyı yeni araştırma
alanlarına yöneltmiştir. Bu sayede yapıtların kavramsal analizlerinin de süreç içerisinde
geliştiği görülmüştür. Böylece hem araştırmacının yapıtları araştırmaya yön vermiş hem
de kavramsal çerçeve araştırmacının yapıtlarına katkı sağlamıştır.