Akademik Veri Yönetim Sistemi
Konca Y., Başıtunç O.(Yürütücü), Yalçın F.
TÜBİTAK Projesi, 2024 - 2025
Yaygın adı sirken otu (Chenopodium album L.) olarak bilinen ve ak
sirken, ak pazı, ak kazayağı gibi yörelere göre farklı isimlendirilen
tarımsal olan ve olmayan alanlarında yabancı ot olarak bulunan 1,5-2
metreye kadar boylanan tek yıllık otsu bir bitkidir. Sirken otun
çiçeklenme öncesi ve çiçeklenme döneminde ortalama % 22,5 kuru
madde, %18 ham protein, % 2,40 ham yağ, %18,5 ham kül, %43
nötral deterjan selüloz (NDF) ve 8,35 ME (Mj/kg) içermektedir. Bu
besin maddeleri içeriğine göre değerlendirildiğinde ruminant
hayvanlar için iyi bir kaba yem kaynağı durumundadır. Uzun boylu
olması ve sık yetişmesi nedeniyle birim alandan yüksek ot verimi
(dekardan yaş ot verimi 3-9 ton ve kuru 920-3000 kg civarında)
sağlama potansiyeli mevcuttur. Sirken otu verim ve besin madde
içeriği bakımından pek çok yem bitkisi ile kıyaslanabilecek
zenginliğine rağmen içerdiği anti-besleme unsuru olan oksalik asit
yem olarak kullanımını sınırlamaktadır. Oksalik asit, hayvanlarda
sindirim sisteminde kalsiyum (Ca), fosfor (P), çinko (Zn), demir (Fe),
mangan (Mn) ve bakır (Cu) gibi mineralleri bağlayarak biyoyararlanımını düşürmektedir ve hayvanlarda bu besin madde
eksikliği semptomlarına ve ölümüne neden olmaktadır. Aynı
zamanda kanda kalsiyum oksalat şeklinde bulunması durumunda da
böbrek taşlarına neden olmaktadır. Yemlerde bulunan oksalik asidin
bağlanması sağlandığında rasyonlarda daha yüksek miktarlarda yer
alarak ekonomik yem karışımlarının hazırlanması mümkün olabilir.
Sirken otunun içerisinde bulunan oksalik asit silaj ile fermantasyonu
ve siloya Ca ve potasyum (K) ilavesiyle oksalik asit oksalat tuzlarına
dönüştürülerek zararsız etkiye sahip hale getirilebilir. Dolayısıyla bu
çalışmada, sirken yaş otu, silajı ve silaja kalsiyum karbonat (CaCO3)
ve potasyum sülfat (K2SO4) ilavesinin oksalik asit oranını azaltıcı
etkisi incelenecektir. Muamele grupları, 1: Sirken silajı (ilave yok,
kontrol), 2: sirken silajına kuru madde bazında %1 CaCO3 ilave
edilmesi, 3: sirken silajına kuru madde bazında %3 CaCO3 ilave
edilmesi, 4: sirken silajına kuru madde bazında %1 K2SO4 ilave
edilmesi ve 5: sirken silajına kuru madde bazında %3 K2SO4 ilave
edilmesi şeklinde olacaktır. Çalışmada, çiçeklenme başında sirken
otları hasat edilecek, otun taze iken oksalik asit düzeyi ve 60 gün
oda koşullarında fermente edilen silajlarda oksalik asit düzeyleri
belirlenecektir. Silajlar 2 kg’lık plastik kaplarda sıkıca doldurularak
yapılacaktır. Her bir muamele 5 tekerrürlü olarak uygulanacaktır.
Sirken silajlarda ham besin madde analizleri ve in vitro gaz üretim
potansiyelleri laboratuvarda belirlenecektir.
Sirken otunun silajı ve oksalik asidini bağlamaya yönelik olarak
yeterli çalışmaya rastlanılmamıştır. Çalışmanın sonuçlarının hayvan
besleme çalışmalarında ve üreticiler tarafından kullanılma potansiyeli
bulunmaktadır. Ayrıca bu çalışmadan öğrenci bitirme tezleri
üretilecektir. Araştırma sonuçlarının yüksek etki değerine sahip
dergilerde yayınlanma potansiyeli vardır