"Harran Ovasındaki Fosfor Minerallerinin Belirlenmesi ve Bitkiye Yarayışlılığının Artırılması", TÜBITAK Projesi, 112O898, 2013

Başvuru Özeti:

Harran Ovası, 225,000 ha’lık toplam alanı ve 152,000 ha’ lık bir sulanma potansiyeli ile, proje kapsamında önemli ve vazgeçilemez bir yere sahiptir. Yapılan aşırı gübremeler özellikle fazla fosforlu (P) gübre kullanımı toprakta toplam P (TP) miktarını oldukça yüksek seviyelere çıkarmaktadır. Toplam P’ nin giderek birikmesine karşın bitkiye yarayışlı P (YP) oldukça düşük seviyelerde bulunmaktadır. Topraktaki P yarayışlılığı aynı topraktaki P çözünürlülüğünü kontrol eden P mineralleri ile yakından alakalıdır.  Toprak düzenleyicileri kullanarak topraktaki TP’nin YP oranını artırmak ve bunu bu süreçte sorumlu yaygın mineralleri tespit ederek gerçekleştirmek, sürdürülebilir tarım açısından çok büyük önem taşımaktadır. Literatürde çalışmamıza konu olan önce topraktaki P minerallerinin tespiti ve daha sonra bunlara uygun toprak düzenliyicilerin kullanımını kombine bir şekilde içeren bir proje bulunmamaktadır ve proje ülkemizde bir ilktir. Uluslar arası literatürde aynı olmamakla birlikte kısmen benzeyebilecek az sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmaların bizim çalışmamızdan farklılıkları proje içerisinde vurgulanmıştır. Dolayısıyla projemizin literatüre katkısı oldukça faydalı olacağını düşünmekteyiz.

Projemiz üç aşamadan oluşmaktadır. Bunlardan ilki Harran Ovasının grid sisteminde örneklenmesi ve başat P minerallerinin belirlenmesidir. İkinci aşamada ise belirlenen başat P minerallerini içeren toprakla bir yıllık inkübasyon çalışmasının kurularak kullanılacak toprak düzenliyicilerin dozlarının belirlenmesi düşünülmektedir. Üçüncü aşamada ise inkübasyon çalışmasından çıkan sonuçlara göre dozları belirlenen toprak düzenleyicileri arasından en etkili olanlarının buğday bitkisi ile 3 aylık bir sera denemesi kurulmak suretiyle topraktaki TP’ nin YP’ ye dönüşümü üzerine etkisi araştırılacaktır. İnkübasyon ve sera denemeleri ve bu denemelerde kullanılacak toprak düzenleyiciler ve dozları hakkında geniş açıklama Materyal ve Method kısmında verilmiştir.