Akademik Veri Yönetim Sistemi
ULAŞ A. (Yürütücü), ŞAHAN S., UZUN S., ÇALIŞKAN S.
TÜBİTAK Projesi, 2013 - 2016
TÜBİTAK tarafından desteklenen bu çalışmanın amacı; Türkiye’de patates yetiştirilen bölgelerde en çok tercih edilen farklı patates çeşitlerinin azot etkinliğinde rol oynayan ikincil karakter özelliklerini önce hydroponik koşullarda yüksek ve düşük azot dozlarında tarama (screening) çalışmalarıyla belirleyip sınıflandırmaktır. Daha sonra, azot etkinlik karakter özellikleri tam olarak belirlenmiş çeşitlerin bazılarını N-çapraz gruplama yöntemine göre seçerek, tarla koşullarında farklı azot dozlarında damla sulama-fertigasyon tekniği kullanarak azottan yararlanma performanslarını (azot etkinliği) iki yıl süre ile test etmektir. Screening çalışmalarda 15 farklı patates çeşidinden köklenmiş homojen sürgünler elde edilmiştir. Daha sonra bu sürgünler besin çözeltisi ortamına aktarılarak düşük (0.5 mM N) ve yüksek (3.0 mM N) azot koşullarında azot etkinlik parametrelerinin tümü belirlenmiştir. Daha sonra 15 çeşit içerisinden seçilmiş olan 6 çeşit, 2014 ve 2015 yılı tarla denemelerinde 5 farklı azot dozunda (N0:0, N1:9, N2:18, N3:27, N4:36 kg N da-1) test edilmiştir. Bitkilere azot damla sulamafertigasyon tekniğiyle uygulanmıştır. Azot etkinliğinde rol oynayan agronomik, fizyolojik ve kök morfolojik tüm parametreler, bitki gelişim başlangıçından hasada kadar ortalama 120 günde, 4 farklı gelişme döneminde hasat edilerek ölçülmüştür. Bitkide biyomas ve yumru verimi artan azot dozlarına paralel olarak artış göstermiştir. Azot dozları (P<0.001), çeşitler (P<0.001) ve deneme yıllları (P<0.01) arasında yumruda verim ve kalite parametreleri bakımından istatistiksel olarak önemli düzeyde farklılıklar meydan gelmiştir. Genel, iki yıllık ortalamaya göre en düşük dekara yumru verimi 1457.0 kg ile N0 dozundan elde edilirken, en yüksek dekara yumru verimi 2881.0 kg ile N4 dozunda elde edilmiştir. Çeşitler arasındaki yumru verim farklılığı N0 dozunda dekara 949.0 kg iken, N4 dozunda bu fark 1543.0 kg da-1 olmuştur. Genelde hem düşük hem de yüksek azot koşullarında yüksek yumru verim performansı sergileyen N-etkin çeşitler Hermes ve Van Gogh iken en düşük yumru verim performansı sergileyen N-etkinsiz çeşitler ise Agria ve Juwel olmuştur. Tüm neticeler göstermiştir ki, çeşitlerin azot etkinliğinde yaprak fizyolojik ve kök morfolojik ikincil karakterler büyük bir rol oynamaktadır.