Akademik Veri Yönetim Sistemi
TÜBİTAK Projesi, 2006 - 2009
Bu çalışma, 1) Turunçgillerde moleküler işaretleyicilerden oluşan genetik bağlantı haritasının
oluşturulması, 2) Önemli Turunçgil hastalıklarından olan Alternaria hastalığına (Alternaria alternata f.
sp. citri) dayanıklılığı kontrol eden geni haritalamak, ve 3) Bazı önemli meyve özelliklerinin kalıtım
mekanizması incelemek ve bu özellikleri kontrol eden işaretleyicileri tespit etmek amacıyla
yürütülmüştür.
Bu çalışmada materyal olarak Clementine mandarini ve Orlando tanjelosu arasında yapılan
melezlemelerden elde edilen 164 adet birey kullanılmıştır. Sequence-related amplified polymorphism
(SRAP), simple-sequence repeats (SSR), inter-simple sequence repeats (ISSR), peroxidase gene
polymorphism (POGP), resistance gene analogs (RGA) ve random-amplified polymorphic DNA
(RAPD) olmak üzere altı farklı moleküler DNA işaretleyicisi kullanılmıştır. 11 farklı meyve özelliği
(meyve ağırlığı, meyve genişliği, meyve uzunluğu, kabuk kalınlığı, dilim sayısı, tohum sayısı, kabuk
rengi, meyve et rengi, kabuk yapısı ve kolay soyulabilirlik) açısından melezler karakterize edilmişlerdir.
Veriler JOINMAP bilgisayar program kullanılarak analiz edilmiş ve genetik bağlantı haritaları
yapılmıştır. SAS programı da meyve özellikleriyle ilgili işaretleyicileri tespit etmek amacıyla
kullanılmıştır. Üretilen 620 işaretleyiciden 241 adedi Clementine mandarininde, 212 adedi de Orlando
tanjelosu haritasında kullanılmıştır. Toplam harita uzunluğumuz Clementine mandarininde 919 cM,
Orlando tanjelosunda ise 770 cM olarak olarak ortaya çıkmıştır. Clementine haritası 69 interkros ve
172 adet test kros tipi işaretleyici içermektedir. Orlando tanjelosu ise 151 adet interkros ve 61 adet
testkros işaretleyici içermektedir.
Alternaria hastalığına dayanımı kontrol eden genin kromozomal bölgesinin tespit edilebilmesi
için test çalışması 5 kez tekrarlanmış ve elde edilen veri DNA işaretleyicilerinin olduğu veri ile
birleştirilerek analiz edilmiştir. İncelenen 164 bireyde dayanıklı ve hassas bireyler 1:1 oranında açılım
göstermiştir. Alternaria hasatlığına dayanımı kontrol eden lokus Cabsr olarak isimlendirlimiş ve
kromozomal bölgesinin ise 3 nolu Orlando haritasında yeraldığı tespit edilmiştir.
11 çeşit meyve özelliğinin haritalanması (QTL analizi) açısından yapılan çalışmalar
kapsamında çalışılan bütün karakterlerin kantitatif (çok gen) olarak kontrol edildiği sonucuna
varılmıştır. Yapılan QTL analizleri sonucunda ise meyve ağılığı açısından 12 lokus varyasyonun
%100, meyve uzunluğu açısından 19 lokus varyasyonun %93, meyve genişliği açısından13 lokus
varyasyonun %97, meyvede kabuk kalınlığı açısından 5 lokus varyasyonun %100, dilim sayısı
açısından 17 lokus varyasyonun %100, tohum sayısı açısından 6 lokus varyasyonun %94, meyve
şekli açısından 8 lokus varyasyonun %86, kabuk yapısı açısından 9 lokus varyasyonun %92, kabuk
rengi açısından 9 lokus varyasyonun %99, meyve et rengi açısından 10 lokus varyasyonun %94 ve
kabuğun meyve etine bağlılığı açısından 15 lokus varyasyonun %100’ünü açıklamıştır. Bu çalışma
kapsamında elde edilen sonuçlar turunçgil çeşit geliştirme çalışmalarına önemli katkılarda
bulunabilecektir.