Turunçgillerde Bazı Önemli Meyve Karakterlerini Kontrol Eden Genlerin Haritalanması ve Moleküler İşaretleyicilerin Oluşturulması


Uzun A., Gülşen O. (Yürütücü)

TÜBİTAK Projesi, 2006 - 2009

  • Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
  • Başlama Tarihi: Ocak 2006
  • Bitiş Tarihi: Ocak 2009

Proje Özeti

Bu çalışma, 1) Turunçgillerde moleküler işaretleyicilerden oluşan genetik bağlantı haritasının 

oluşturulması, 2) Önemli Turunçgil hastalıklarından olan Alternaria hastalığına (Alternaria alternata f. 

sp.  citri) dayanıklılığı kontrol eden geni haritalamak, ve 3) Bazı önemli meyve özelliklerinin kalıtım 

mekanizması incelemek ve bu özellikleri kontrol eden işaretleyicileri tespit etmek amacıyla 

yürütülmüştür.  

Bu çalışmada materyal olarak Clementine mandarini ve Orlando tanjelosu arasında yapılan 

melezlemelerden elde edilen 164 adet birey kullanılmıştır. Sequence-related amplified polymorphism 

(SRAP), simple-sequence repeats (SSR), inter-simple sequence repeats (ISSR), peroxidase gene 

polymorphism (POGP), resistance gene analogs (RGA)  ve random-amplified polymorphic DNA 

(RAPD) olmak üzere altı farklı moleküler DNA işaretleyicisi kullanılmıştır. 11 farklı meyve özelliği 

(meyve ağırlığı, meyve genişliği, meyve uzunluğu, kabuk kalınlığı, dilim sayısı, tohum sayısı, kabuk 

rengi, meyve et rengi, kabuk yapısı ve kolay soyulabilirlik) açısından melezler karakterize edilmişlerdir. 

Veriler JOINMAP bilgisayar program kullanılarak analiz edilmiş ve genetik bağlantı haritaları 

yapılmıştır. SAS programı da meyve özellikleriyle ilgili işaretleyicileri tespit etmek amacıyla 

kullanılmıştır. Üretilen 620 işaretleyiciden 241 adedi Clementine mandarininde, 212 adedi de Orlando 

tanjelosu haritasında kullanılmıştır. Toplam harita uzunluğumuz Clementine mandarininde 919 cM, 

Orlando tanjelosunda ise 770 cM olarak olarak ortaya çıkmıştır. Clementine haritası 69 interkros ve 

172 adet test kros tipi işaretleyici içermektedir. Orlando tanjelosu ise 151  adet interkros ve 61 adet 

testkros işaretleyici içermektedir. 

Alternaria hastalığına dayanımı kontrol eden genin kromozomal bölgesinin tespit edilebilmesi 

için test çalışması 5 kez tekrarlanmış ve elde edilen veri DNA işaretleyicilerinin olduğu veri ile 

birleştirilerek analiz edilmiştir.  İncelenen 164 bireyde dayanıklı ve hassas bireyler 1:1 oranında açılım 

göstermiştir. Alternaria hasatlığına dayanımı kontrol eden lokus  Cabsr olarak isimlendirlimiş ve 

kromozomal bölgesinin ise 3 nolu Orlando haritasında yeraldığı tespit edilmiştir.  

11 çeşit meyve özelliğinin haritalanması (QTL analizi) açısından yapılan  çalışmalar 

kapsamında çalışılan bütün karakterlerin kantitatif (çok gen) olarak kontrol edildiği sonucuna 

varılmıştır. Yapılan QTL analizleri sonucunda ise meyve ağılığı açısından 12 lokus varyasyonun 

%100, meyve uzunluğu açısından 19 lokus varyasyonun %93, meyve genişliği açısından13 lokus 

varyasyonun %97, meyvede kabuk kalınlığı açısından 5 lokus varyasyonun %100, dilim sayısı 

açısından 17 lokus varyasyonun %100, tohum sayısı açısından 6 lokus varyasyonun %94, meyve 

şekli açısından 8 lokus varyasyonun %86, kabuk yapısı açısından 9 lokus varyasyonun %92, kabuk 

rengi açısından 9 lokus varyasyonun %99, meyve et rengi açısından 10 lokus varyasyonun %94 ve 

kabuğun meyve etine bağlılığı açısından 15 lokus varyasyonun %100’ünü açıklamıştır. Bu çalışma 

kapsamında elde edilen sonuçlar turunçgil çeşit geliştirme çalışmalarına önemli katkılarda 

bulunabilecektir.