Akademik Veri Yönetim Sistemi
AKYÜZ B. (Yürütücü), Atik A., BAYRAM D., ŞİRİN E., DALDABAN F., Karakuş F., et al.
TÜBİTAK Projesi, 2023 - 2025
Erciyes Üniversitesi BAP birimi tarafından desteklenen (TOA-2018-8282) ve sunulan projenin yürütücüsü tarafından gerçekleştirilen yakın tarihli bir çalışmada, Akkaraman ırkı kuzularda tüm genom boyu ilişki analizi (GWAS) yapılmış ve çalışma sonucunda Akkaraman ırkında rs427117280 kodlu SNP’nin bazı büyüme özellikleri ile ilişkili olduğu ilk kez ortaya konulmuştur. Bu SNP yönünden GG genotipindeki kuzuların sütten kesim ağırlığı ve sütten kesim süresine (90. gün) kadar geçen zamandaki günlük canlı ağırlık artışı bakımından GT ve TT genotiplerindeki kuzulara göre önemli ölçüde yüksek değerlere sahip olduğu ortaya konulmuş ve ilgili SNP için patent başvurusu yapılmıştır. Ancak, bu SNP’nin diğer Türkiye yerli koyun ırklarındaki genotip ve fenotip ilişkisi hakkında henüz bir bilgi bulunmamaktadır. Yapılması planlanan bu çalışma ile Türkiye’de Akkaraman ırkı dışında yaygın olarak yetiştirilen Morkaraman, İvesi, Karayaka ve Şavak Akkaraman koyun ırklarında da rs427117280 kodlu SNP yönünden ilk kez genotiplendirilecek ve ilgili polimorfizm ile büyüme özellikleri arasındaki ilişki ilk kez araştırılacaktır. Yapılan literatür taramasında hiçbir koyun ırkında alınan özellikler ile rs427117280 kodlu SNP arasındaki ilişkinin araştırıldığı çalışamaya rastlanılmamıştır.
Bir gen veya SNP’nin bir özellik için markır olarak kullanılabilmesi için o türün farklı ırklarında ve çok örnekte doğrulanması gereklidir. Bu amaçla çalışmada Kayseri ilinde yetiştirilen Akkaraman (n=500), Ağrı ilinde yetiştirilen Morkaraman (n=500), Tokat ilinde yetiştirilen Karayaka (n=500), Erzincan ilinde yetiştirilen Şavak Akkaraman (n=500) ve Mersin ilinde yetiştirilen İvesi (n=500) koyun ırklarına ait toplam 2500 baş kuzu incelenecektir. Çalışma materyali kuzuların doğum, 30., 60. ve 90. gün canlı ağırlıkları belirlenecek; 90. gün canlı ağırlıkları tespit edildikten sonra DNA analizlerinin yapılması için EDTA’lı tüplere kan örnekleri alınacaktır. Alınan kan örneklerinden elde edilen DNA’lar kullanılarak yapılacak TaqMan assay yöntemiyle tüm kuzular rs427117280 kodlu SNP yönünden genotiplendirilecektir. Genotipleme işlemi sonucunda genotip-fenotip ilişkileri regresyon analizi ile araştırılacaktır. Çalışmada laboratuvar analizleri Erciyes Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Genetik Anabilim Dalı’nda ve Erciyes Üniversitesi, Genom ve Kök Hücre Merkezinde yapılacaktır.
Her ırk için 2023 yılı kuzulama dönemi ile başlayacak olan proje, saha ve laboratuvar çalışmalarını kapsayan beş iş paketinden oluşmaktadır. Proje sonunda, Akkaraman ırkında belirlenen genotip-fenotip ilişkisinin diğer koyun ırklarında da doğrulanması durumunda rs427117280 kodlu SNP, ilgili karakterlerin geliştirilmesi için uygulanacak ıslah çalışmalarında aday SNP olarak literatüre önerilecektir. Böylece, birim kuzu başına elde edilecek karkas ağırlığı ve dolayısıyla işletmelerde kârlılık artırılabilecektir. Ayrıca çalışma sonunda diğer çiftlik hayvanlarına göre nispeten daha az genetik çalışma yapılan koyun türü ile ilgili genetik bilgi içeren yayınlar literatüre kazandırılacaktır.