Depremler, insan sağlığını olumsuz yönde etkileyebilen doğal bir afet türüdür. Deprem gibi afet kaynaklı nedenlerle insanların yaşadığı yerden ayrılıp sınırlı alt yapı ve temiz suya erişimin zor olduğu ortamlarda yaşaması su kaynaklı hastalıkların artmasına neden olmaktadır. Bu hastalıkları azaltmak için sudaki patojenlerin varlığını araştırılması ve çıkan sonuçlara göre gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.

Bu çalışma, Kahramanmaraş ilinde meydana gelen deprem sonrası içme suyu bulanıklık paremetresi artışının sulardaki bakteriyel yük ile ilişkisinin incelenmesi, söz konusu yükde mevsimsel bir değişiklik olup olmadığının araştırılması ve hem kaynak hem de musluk suyunun bir arada analiz edilmesi suretiyle su taşıma kanallarının içme suyunda bakteriyel yük artışı veya patojen varlığına sebep olacak şekilde bir hasara uğrayıp uğramadığının araştırılmasını amaçlayan prospektif bir çalışmadır. Deprem sonrası Kahramanmaraş Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı “İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik”e göre bakılması gereken E.coli ve koliform mikroorganizmalarına kültür yöntemleri ile araştırılırken insanlarda ciddi hastalıklara neden olabilen birçok mikroorganizmalar ise araştırılmıyor olması tasarlanan bu çalışmanın alandaki boşluğu kapatma motivasyonunu oluşturmaktadır. Ayrıca, afetzedelere, içme ve kullanma suyu olarak şebeke suyuna erişim, fiziksel gözle görülebilir bulanıklık, bulanık su ile ilgili afetzedelerin algı düzeyleri, su ile bulaşan hastalıklara yakalanma durumları hakkında anket çalışması yapılması amaçlanmıştır.

Kahramanmaraş ilimizde 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen deprem felaketinde deprem merkezi olan Pazarcık ve Elbistan, deprem sonrası sürekli artıcı depremlerin olduğu Göksun, Çağlayancerit, Afşin ilçelerindeki ve Merkez Karasu Mercimektepede bulunan kuyu, kaynak, depo ve bu suların dağıtımının yapıldığı çadırkent/konteyner kent mahallelerinden olmak üzere toplamda 20 su örneği ayrı ayrı steril iki şişeye alınacaktır. Aynı noktalardan iki hafta sonra tekrar örnekler alınacaktır. Projemizin desteklenmesi durumunda yukarıda belirtilen su noktalarından bu yıl Ekim ayında yine iki hafta arayla toplamda 40 su örneği çalışmaya dahil edilerek mikrobiyolojik yük açısından mevsimsel bir değişikliğin olup olmadığıda araştırılacaktır. Buna ek olarak, proje örnekleme zamanı içerisinde bulanık gözlenen herhangi bir çadırkent/konteyner kent ya da ilçe suyu da yeni örnekleme noktası olarak çalışmaya dahil edilecektir. Bu şekilde proje kapsamında en az 80 su örneğinin incelenmesi planlanmaktadır. Alınan iki örnekten biri aynı gün içerisinde Kahramanmaraş KASKİ tarafından istenen tüm fizikokimyasal parametreler ve E. coli, Koliform mikroorganizma varlığının araştırılması için kullanılacaktır. Diğer su şişesindeki su yeni nesil dizileme yönteminde kullanmak üzere uygun filtreden geçirilerek uygun şartlarda saklanacaktır. Örneklerden DNA izolasyonu yapıldıktan sonra yeni nesil dizileme ve biyoinformatik analizleri yapılacaktır. Bulanıklık olan/olmayan, kaynaktan alınan/musluktan alınan ve ilk baharda/sonbaharda toplanan su örnekleri için fizikokimyasal parametreler ve bakteriyel yük için korelasyon karşılaştırılmasının yapılacaktır. Su örneklerinin alındığı noktalarda ikamet eden afetzede katılımcıların gönüllülüğü esas alınarak anket yapılacaktır. Çalışmamızı 15 ay da yapılacak şekilde planlanmıştır.

Araştırma sonucunda elde edilen veriler yerel yöneticilerle paylaşılacaktır. Tespit edilmesi durumunda kontamine olan su örneği alınan kaynaklar Kahramanmaraş KASKİ Genel Müdürlüğüne bildirilerek gerekli önlemlerin alınması sağlanarak ciddi bir sorunununda çözümüne katkı sağlayacaktır. Bulanık suya ilişkin afetzedelerin farkındalık düzeyleri ve tehlike algıları belirlemek için yapılan anket sonuçları Kahramanmaraş Sütcü İmam Üniversitesi Halk Sağlığı AD. dalında çalışan ve projemizde bursiyer olarak yer alan Araştırma görevlisinin tezi olacaktır. Bununla birlikte projede iki tıpta uzmanlık araştırma görevlisi bursiyerlerinin yer alması hem proje yürütme hem de elde edilen sonuçların yayına dönüştürülmesi anlamında genç araştırmacıların yetişmesine katkı sağlayacaktır.